Aanvragen voor koninklijke onderscheidingen of de predicaten Hofleverancier en Koninklijk komen (vrijwel dagelijks) bij de provincie Zuid-Holland binnen. Het is de taak van de commissaris van de Koning om op al die aanvragen een advies te geven. Er is ook een (eervolle) provinciale onderscheiding: de Gouden Lis. Die is in 2021 niet uitgereikt.
Koninklijke onderscheidingen
Voor koninklijke onderscheidingen komen provinciegenoten in aanmerking die zich op bijzondere wijze hebben ingezet voor de samenleving, vaak jarenlang als vrijwilliger in gemeente en gemeenschap. Elk jaar kort voor Koningsdag is er een piek in de uitreiking van het aantal lintjes. Dit moment wordt in formele termen de Algemene Gelegenheid genoemd en in de volksmond de Lintjesregen. De dag van uitreiking was in 2021 26 april. In de loop van het jaar zijn er andere momenten (bijvoorbeeld bij een afscheid of jubileum) dat een onderscheiding bij iemand wordt opgespeld. Dat zijn de zogenoemde Bijzondere Gelegenheden.
In heel Nederland werden bij de Lintjesregen van 26 april 2021 2828 personen benoemd in de Orde van Oranje-Nassau of de Orde van de Nederlandse Leeuw, van wie 998 vrouw (35%) en 1830 man (65%). In Zuid-Holland zijn op 26 april 2021 de meeste personen gedecoreerd, namelijk 503, van wie 202 vrouw (40%) en 301 man (60%).
Uitgereikt zijn:
Lid in de Orde van Oranje-Nassau: 241 mannen en 179 vrouwen.
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau: 48 mannen en 18 vrouwen.
Officier in de Orde van Oranje-Nassau: 7 mannen en 5 vrouwen.
Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw: 5 mannen en 0 vrouwen.
Daarnaast zijn er van 1 januari 2021 tot en met 31 december 2021 voor Bijzondere Gelegenheden 115 aanvragen gehonoreerd voor Zuid-Holland, 35 aan vrouwen en 80 aan mannen.
Uitgereikt zijn:
Lid in de Orde van Oranje-Nassau: 31 mannen en 21 vrouwen.
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau: 23 mannen en 10 vrouwen.
Officier in de Orde van Oranje-Nassau: 21 mannen en 4 vrouwen.
Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau: 1 man en 0 vrouwen.
Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw: 4 mannen en 0 vrouw.
Predicaten en koninklijke erepenningen
De koninklijke erepenning wordt verleend aan een vereniging of instelling die ten minste 50 jaar bestaat. De koninklijke erepenning wordt wel eens verward met het predicaat ‘Koninklijk’. Een vereniging of instelling waaraan de koninklijke erepenning is uitgereikt, mag echter het predicaat ‘Koninklijk’ niet gebruiken.
In 2021 is de koninklijke erepenning 17 keer aangevraagd en 9 keer verleend. De andere aanvragen liepen per 31 december nog.
De predicaten ‘Hofleverancier’ en ‘Koninklijk’ zijn bedoeld voor bedrijven en organisaties die van onbesproken gedrag zijn. Aanvragers moeten aan een aantal criteria voldoen. Bij het predicaat Koninklijk zijn de belangrijkste: minimaal 100 jaar bestaan, landelijke bekendheid met bij voorkeur ook internationale uitstraling en meer dan 100 werknemers. Om voor een predicaat Hofleverancier in aanmerking te komen gelden als belangrijkste criteria: minimaal 100 jaar bestaan, plaatselijk en/of regionaal bekend, in eigen gemeente of regio behorende tot de beste drie bedrijven in de branche. Kandidaat-hofleveranciers hebben meestal minder dan 100 medewerkers (midden- en kleinbedrijf).
Niet in aanmerking komen bedrijven met een nutskarakter, zoals een ziekenhuis of een bank, beleggingsmaatschappijen en individuele bedrijven uit de dienstensector. Voor een landelijk samenwerkingsverband of een brancheorganisatie is het wel mogelijk voor een predicaat in aanmerking te komen.
Een aanvraag duurt vanaf het moment dat het bedrijf of de organisatie het besluit neemt tot de verlening door de Koning ongeveer een jaar. Een aanvraag start bij de burgemeester van de plaats waar het bedrijf statutair is gevestigd. De burgemeester maakt een voorstel, met daarin zijn of haar mening en het verslag van een antecedentenonderzoek. Dit voorstel wordt doorgestuurd naar de provincie. Vervolgens wordt advies gevraagd aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Zij rapporteren aan de commissaris van de Koning die mede op basis daarvan zijn advies maakt. Of een predicaat vervolgens wordt verleend is een persoonlijke beslissing van de Koning.
Een predicaat wordt toegekend voor een periode van 25 jaar. Daarna dient er een verzoek tot bestendiging (verlenging) te worden gedaan. Op dat moment wordt opnieuw bekeken of een bedrijf aan de criteria voldoet. De procedure bij verlenging is dezelfde als bij een nieuwe aanvraag.
De commissaris van de Koning reikt de predicaten persoonlijk uit tijdens een bijeenkomst in huis bij de ontvanger of tijdens een speciale gelegenheid elders. Soms is de uitreiking voor de aanwezigen een verrassing, soms is het heugelijke feit al bekend. In alle gevallen is er reden voor een feestje. In 2021, het tweede jaar van corona, vond de uitreiking vaak plaats in klein gezelschap en altijd met inachtneming van de coronaregels.
In 2021 is het Predicaat ‘Koninklijk’ 15 keer aangevraagd en 6 keer verleend en uitgereikt. Er waren 2 afwijzingen en de andere aanvragen waren per 31 december 2021 nog niet afgehandeld. Er waren vier aanvragen voor bestendiging, die allen goedgekeurd zijn. Het predicaat ‘Hofleverancier’ is in 2021 12 keer aangevraagd en 11 keer verleend en uitgereikt. De andere aanvraag was eind 2021 nog in behandeling.